Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2008

Η Αθήνα και η μειονότητα της Πόλης

Χρήστος Ιακώβου


Κάθε επέτειος των Σεπτεμβριανών βανδαλισμών κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπλης το 1955 προκαλεί προβληματισμό όχι τόσο για τις χιλιοειπωμένες αναλύσεις σχετικά με τους αυταρχικούς μηχανισμούς του κεμαλικού κράτους όσο για τη χαίνουσα πληγή που ονομάζεται ελληνική μειονότητας της Πόλης. 

Αυτό που μπορεί εύκολα κανείς να παρατηρήσει σήμερα, 53 χρόνια μετά τα γεγονότα, σχετικά με την πολιτική της Ελλάδας στο θέμα της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη είναι ότι το ελλαδικό κράτος έχει σχεδόν εξολοκλήρου εγκαταλείψει το χώρο αυτό στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στην επίσημη φιλολογία της Αθήνας σχετικά με την ελληνική μειονότητα στην Πόλη, δεν αναφέρεται σχεδόν τίποτα για την ίδια τη μειονότητα. Όποτε η Αθήνα εμφανίζεται να συζητά θέμα ομογένειας στην Πόλη, κάνει λόγο είτε για «Οικουμενικό Πατριαρχείο» είτε για «Θεολογική Σχολή Χάλκης». 

Κατ’ αρχάς, το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει διάσταση Οικουμενική. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης αποτελεί τον προκαθήμενο της Ορθοδόξου Εκκλησίας είναι όμως ταυτόχρονα και ο «Κωνσταντινουπόλεως». Το ερώτημα όμως που προκύπτει είναι κατά πόσο θα μπορούσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που του ανέθεσε η Αθήνα να ασκεί μειονοτική πολιτική. Αν και στο χαρακτήρα του Πατριαρχείου, ο οποίος απορρέει από την ιστορία του, ενυπάρχει ο ρόλος του φορέα που θα μπορούσε να ασκήσει αυτή την πολιτική εντούτοις, η ιστορία του αρχαιοτέρου θεσμού των Βαλκανίων, από το 1923 και εντεύθεν, δεν είναι κατάλληλη για να ανταποκριθεί στην υποχρέωση μειονοτικής πολιτικής που του καθόρισε η Αθήνα. 

Τι ουσιαστικό θα μπορούσε να κάνει δηλαδή ένας θεσμός που κλήθηκε να διαχειριστεί μία κατάσταση σε συνθήκες φθοράς και συρρίκνωσης της μειονότητας; Η εξέλιξη αυτή εντάσσεται σε ένα φαύλο κύκλο που άρχισε να διαγράφεται όταν σιγά σιγά άρχισε η διαδικασία κατά την οποία, ο ένας μετά τον άλλο, ατονούσαν και εξαφανίζονταν οι πνευματικοί χώροι που θα μπορούσαν να αποτελέσουν «πόλο». Οι χώροι δηλαδή μέσα από τους οποίους ξεφύτρωσαν στο παρελθόν θεσμοί και όργανα όπως ο Φιλολογικός Σύλλογος ή ο Σύνδεσμος των Σχολών. Το θέμα δεν περιορίζεται στο χώρο της παιδείας, αφού και στα δύο υπήρξε κάτι παραπάνω από εμφανής η παρουσία του επιχειρηματικού κόσμου της μειονότητας. Στο σημείο αυτό μάλλον θα πρέπει να σημειωθεί και η ευθύνη του Πατριαρχείου, αφού υπήρξε πάντα ανταγωνιστικός ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε αυτές τις κοσμικές πνευματικές εστίες. 

Ως προς τις γενικότερες ευθύνες του Πατριαρχείου όμως θα έπρεπε να υπογραμμιστεί και το γεγονός ότι ειδικά μετά το 1955, το Πατριαρχείο στράφηκε περισσότερο προς τον Οικουμενισμό και υστέρησε ως προς τα ζητήματα της ελληνικής μειονότητας. Αυτό φυσικά εκμεταλλεύθηκε η Τουρκία για να οδηγήσει σε συρρίκνωση τον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης. Το τι έκανε το τουρκικό κράτος βασίζετο σε συγκεκριμένη μειονοτική πολιτική, το ερώτημα, όμως, που προκύπτει είναι τι έπραξε η Αθήνα όταν η Τουρκία παραβίαζε και ομολογούσε δημόσια ότι παραβίαζε τη Συνθήκη της Λωζάννης; 

Το τραγικό της όλης υπόθεσης με την Ελληνική ομογένεια στην Πόλη είναι ότι κατά καιρούς τόσο πολιτικοί προϊστάμενοι όσο και μανδαρίνοι του υπουργείου εξωτερικών στην Αθήνα, διατύπωναν απόψεις του τύπου «ας τελειώνουμε με τη μειονότητα στην Πόλη». Αυτό, όμως, προκαλεί ένα άλλο ερώτημα. Λαμβάνοντας υπόψη τη λογική της Τουρκίας ότι δηλαδή ξέκανε τον ελληνισμό της Πόλης, για λόγους εθνικής ασφάλειας και με δεδομένη την ύπαρξη μουσουλμανικής μειονότητας στην Θράκη, η οποία κάθε άλλο παρά έχει εκλείψει, θα μπορούσαν να απαντήσουν όλοι όσοι συνέβαλαν από ελληνικής πλευράς στην συρρίκνωση της μειονότητας της Πόλης, πως θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον ενδεχόμενο πρόβλημα εθνικής ασφάλειας που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα στη Θράκη; Είναι δεδομένο πλέον ότι η Αθήνα δεν θα έχει να στηριχθεί σε κάποια μειονότητα στην Πόλη για λόγους εξισορρόπησης, αφού τέτοια μειονότητα πλέον σχεδόν δεν υπάρχει. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Παρακαλούνται οι φίλοι που καταθέτουν τις απόψεις τους να χρησιμοποιούν ψευδώνυμο για να διευκολύνεται ο διάλογος. Μηνύματα τα οποία προσβάλλουν τον συγγραφέα του άρθρου, υβριστικά μηνύματα ή μηνύματα εκτός θέματος θα διαγράφονται. Προτιμήστε την ελληνική γλώσσα αντί για greeklish.