Συμφωνία ΗΠΑ - Ρωσίας για τα χημικά των Σύρων

Ανακοινώθηκε χθες από τους υπουργούς Εξωτερικών Κέρι και Λαβρόφ χρονοδιάγραμμα για καταγραφή του οπλοστασίου εντός μιας εβδομάδας

The New York Times

Μια καινούργια κατάσταση πραγμάτων διαμορφώθηκε, αναφορικά με την κρίση στη Συρία, κατά τις τελευταίες ημέρες, με τη ρωσική πρόταση για την παράδοση του συριακού χημικού οπλοστασίου στη διεθνή κοινότητα. Πρόταση, η οποία υιοθετήθηκε από τον Μπαράκ Ομπάμα, τους συμμάχους της Αμερικής και την Κίνα, ενώ έγινε δεκτή με κάπως αόριστο τρόπο από τη Συρία.

Ετσι, σε συμφωνία περί ενός κοινώς αποδεκτού πλαισίου αρχών για την καταγραφή και πιθανότατα καταστροφή του συριακού χημικού οπλοστασίου κατέληξαν οι συνομιλίες Ρωσίας - ΗΠΑ χθες το μεσημέρι. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι και ο Ρώσος ομόλογός του Σεργκέι Λαβρόφ ανακοίνωσαν ότι κατέληξαν σε συμφωνία που περιλαμβάνει χρονοδιάγραμμα μιας εβδομάδας για την καταγραφή του χημικού οπλοστασίου, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο η Συρία πρέπει να συμμορφωθεί.

Γεγονός παραμένει ότι αν –ένα μεγάλο «αν»– εφαρμοστεί αυτή η ιδέα, θα πρόκειται για ένα αίσιο τέλος της πρόσφατης κρίσης. Η διεθνής απαγόρευση χρήσης χημικών όπλων θα έχει γίνει σεβαστή, χωρίς να χρειαστεί η Αμερική να εμπλακεί σε άλλον ένα πόλεμο στη Μέση Ανατολή.

Υπό αυτό το πρίσμα μπορεί να δικαιολογήσει κανείς την απόφαση του Ομπάμα και του Κογκρέσου να αναβάλουν την ψηφοφορία για την εξουσιοδότηση προσφυγής στη στρατιωτική βία, αλλά να διατηρήσουν ανοιχτό αυτό το ενδεχόμενο, αν η Ρωσία και η Συρία δεν ενεργήσουν με καλή πίστη. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Αμερικανός πρόεδρος ασκούσε πίεση για την εφαρμογή της όποιας συμφωνίας χωρίς να θέσει σε δοκιμασία το Κογκρέσο. Γιατί αν αποτύγχανε να λάβει την έγκριση των βουλευτών και γερουσιαστών, οι Ρώσοι και οι Σύροι δεν θα ένιωθαν καμία πίεση.

Ολα αυτά μπορεί να ακούγονται τρομερά μπερδεμένα – και είναι! Παρότι ο Αμερικανός πρόεδρος και οι επιτελείς του συνέβαλαν στη σύγχυση, υπάρχουν βαθύτεροι λόγοι γι’ αυτήν. Ο Ομπάμα καλείται να αντιμετωπίσει έναν αραβικό κόσμο που δεν μοιάζει καθόλου με ό,τι γνώρισαν όλοι οι προκάτοχοί του. Μέχρι το 2010, η αραβική Μέση Ανατολή ήταν σχετικά σταθερή για 35 χρόνια. Ο συνδυασμός Ψυχρού Πολέμου, ισχυρών, απολυταρχικών καθεστώτων που θρέφονταν από το πετρέλαιο και ειρήνης μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ συντηρούσε τη σταθερότητα. Ομως, στην αρχή της τρέχουσας δεκαετίας η σύγκλιση μιας σειράς παραγόντων οδήγησε στην κατάρρευση καθεστώτα που έμοιαζαν άτρωτα.

Σε κάθε περίπτωση, η συριακή κρίση θέτει ενοχλητικά διλήμματα. Ουδείς θα επιθυμούσε να δει Αμερικανούς στρατιώτες επί συριακού εδάφους, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Ωστόσο, ίσως είναι ακόμα αδύνατο να φανταστούμε λύση στο πρόβλημα του συριακού εμφυλίου χωρίς την εγκατάσταση ξένης δύναμης. Από τη στιγμή που η Συρία δεν διαθέτει ούτε κάποιον Αραβα Νέλσον Μαντέλα ούτε έναν στρατό με κύρος στον λαό (όπως εκείνος της Αιγύπτου) για να καθοδηγήσει τη μετάβαση σε μια νέα κατάσταση, χρειάζεται εξωτερική βοήθεια. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ θα πρέπει, κάποια στιγμή, να αντιμετωπίσει αυτό το ζήτημα.

Εξίσου ενοχλητικά διλήμματα τίθενται αναφορικά με τους Αραβες συμμάχους της Αμερικής. Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ο φόβος του κομμουνισμού και η εξάρτηση από το πετρέλαιο καθιστούσαν την Αμερική πρόθυμη να συμμαχήσει με όποιον έπαιρνε το μέρος της εναντίον των Σοβιετικών, χωρίς να πολυσκοτίζεται για το τι είδους αξίες καλλιεργούσε στη χώρα του. Σήμερα, όμως, διαβάζουμε για χιλιάδες νέους Αραβες και άλλους μουσουλμάνους που έρχονται μέχρι και από την Αυστραλία να καταταγούν στις ένοπλες οργανώσεις της Συρίας, οι οποίες αγωνίζονται για να μετατρέψουν τη χώρα τους σε σουνιτικό, ισλαμικό κράτος. Δεν διάβασα πουθενά για νέους Αραβες να πηγαίνουν να πολεμήσουν στο πλευρό των έντιμων στοιχείων του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, που επιθυμούν μια πλουραλιστική, δημοκρατική Συρία.

Είναι ευτυχές γεγονός ότι οι περισσότεροι Αραβες ηγέτες του Περσικού Κόλπου υποστηρίζουν δημοσίως την Αμερική – και οι περισσότεροι από αυτούς είναι μετριοπαθείς, για τα δεδομένα της Μέσης Ανατολής. Ωστόσο, όλοι γνωρίζουν ότι τα τζαμιά και τα φιλανθρωπικά ιδρύματα αυτών των χωρών χρηματοδοτούν τους φανατικούς του ισλαμικού «ιερού πολέμου». Με τη Σοβιετική Ενωση να αποτελεί παρελθόν και την πετρελαϊκή εξάρτηση να έχει εξασθενίσει, οι Αμερικανοί δεν έχουν καμιά διάθεση σήμερα να σπαταλήσουν το αίμα και τον πλούτο τους για να υπερασπιστούν χώρες και λαούς του αραβικού κόσμου που δεν συμμερίζονται τις αξίες τους και δεν είναι έτοιμοι να μοιραστούν τις θυσίες.

Επομένως, πρέπει να δώσουμε δίκιο στον Ομπάμα που υποστηρίζει ένα σημαντικό θέμα αρχής σε μια χαοτική περιοχή του κόσμου. Αλλά πρέπει να δώσουμε δίκιο και στον αμερικανικό λαό, ο οποίος έχει να διαμηνύσει κάτι σημαντικό στους ηγέτες του: είναι δύσκολο να γονατίσουμε τους «Χίτλερ» της Μέσης Ανατολής, όταν οι χώρες αυτής της περιοχής δεν έχουν αναδείξει κάποιους «Τσώρτσιλ» ικανούς να σταθούν απέναντί τους.